katlin keffareti - safii

Katlin Keffareti


KATL'IN KEFARETİ




KatPin
Kefaretinin Hükmü ve Delili





Cenin de olsa bir insanın öldürülmesi haramdır. Öldüren
kimseye Allah'ın hakkı olarak kefaret gerekli olur. Cinayet, ister kasden olsun,
ister kasda benzer şekilde olsun, ister kazaen olsun, ister bir hak nedeniyle
olsun, katil ister bir çocuk, ister bir deli olsun hüküm değişmez. Öldürmede
kefaretin vacib olduğunun delili şu ayettir:

Bir mü'minin diğer bir mü'mini öldürme yetkisi yoktur.
Ancak yanlışlıkla olması müstesna. Kim bir mü'mini yanlışlıkla öldürürse
(kefaret olarak) mü'min bir köleyi azad etmesi ve öldürülenin ailesine de teslim
edilecek bir diyetin verilmesi farzdır. Meğer (öldürülenin varisleri o diyeti
sadaka olarak) bağışlamış olsunlar. (Bu takdirde diyet düşer). Eğer (yanlışlıkla
öldürülen) mü'min olup size düşman olan (harbî) bir kavimdense, o takdirde
(diyet yoktur. Sadece) bir mü'min köleyi azad etmek lazımdır. Eğer öldürülen
kişi, sizinle aralarında sözleşme bulunan (ehl-i zimmet) bir kavimdense, onun
aile efradına teslim edilen bir diyetle beraber mü'min olan bir köleyi azad
etmek lazım gelir. Kimin gücü bunlara yetmiyorsa, ona peşpeşe iki ay oruç
tutması farzdır ki Allah tarafından tevbesi kabul edilsin. Allah bilendir ve
hikmet Rahibidir.(Nisa/92)

Vasile b. Eska şöyle anlatır: "Hakkında -kati nedeniyle-
ateşin vacib olduğu bir arkadaşımız için Hz. Peygamber'in yanına gittik. Bize
'Bir köle azad edin, Allah da onun (kölenin) herbir uzvu için, ateşten onun bir
uzvunu azad eder' buyurdu".[1]

Bu hadîs kasden adam öldürmede kefaretin vacib olduğuna
delâlet eder. Çünkü -şu ayetten de anlaşılacağı gibi- kasden öldürmediği
takdirde katil üzerine ateş vacib olmaz: "Bir mü'mini kasden öldürenin cezası
cehennemde ebedî kalmaktır. Allah ona gazap ve lanet eder, ona büyük bir azap
hazırlar'. (Nisa/93)

Bir önceki ayet ise, kazaen adam öldüren kişinin üzerine
kefaretin vacib olduğunu ifade1 etmektedir. Kazaen adam öldüren kişinin üzerine
kefaret vacib olduğuna göre, kasda benzer öldürmede ve kasden öldürmede haydi
haydi vacib olur. Çünkü kefaret cebir işidir. Kasden veya kasda benzer şekilde
adam öldüren kişi, kazaen öldüren kişiden daha fazla cebre
muhtaçtır.


Katl'in Kefaretinin
Keyfiyeti





Katilin -eğer kendisinin ve nafakası kendisine vacib
olan kişilerin nafakasından daha fazla malı varsa- mü'min bir köle azad etmesi
farzdır. Nitekim bu husus
yukarıda zikrettiğimiz ayette
belirtilmiştir. Azad edilecek
olan bu kölenin sağlam olması şarttır. Bunu zıhar kefaretinde izah etmiştik.
Eğer fakirlikten veya köle bulamamaktan ötürü mü'min bir köle azad edemezse,
peşpeşe iki ay oruç tutmalıdır. Bu da yukarıda zikrettiğimiz Nisa/92 ayetinde
belirtilmiştir. Hastalık nedeniyle peşpeşe iki ay oruç tutmaktan aciz ise
kefaret -köle azad edecek duruma gelinceye veya hastalıktan kurtulup oruç
tutacak güce kavuşuncaya kadar- tehir edilir. Katl'in kefareti olarak altmış
fakiri doyurmak sözkonusu değildir. Bu,
zıhar ve Ramazan orucunu
cinsî münasebet yaparak
bozma kefaretinde sözkonusudur.
Bunların birbirine kıyas edilmesi
doğru olmaz; zira kefarette kıyas yoktur.


.
Bir Mülahaza





Baği ve saldırganı öldüren bir kişiye kefaret vacib
olmaz. Çünkü bu kişilerin tazminatı sözkonusu değildir. Bâği ve saldırgan
kişiler, harbî kâfir, mürted, evli olduğu halde zina eden kişi gibidirler. Yine
kısasa mahkum edilen bir katili öldüren kişiye de kefaret düşmez. Çünkü onun
kanı, maktulün velîsine göre mubahtır.

---

[1] Ebu Dâvud/3864. (Hâkim sahih olduğunu
söylemiştir.)