Taharetin Cesitleri - Safii

Taharetin Çeşitleri


TAHARETİN
ÇEŞİTLERİ





Taharet necasetten ve hades'ten olmak üzere iki çeşittir. Necaset'ten Taharet

Necaset temiz olmayan şeylere verilen isimdir. Şerhan,
kan ve sidik gibi namazın sıhhatine mâni olan pisliktir.


Bizzat Necis Olan Şeyler





Bizzat kendileri necis olan
şeyler çoktur. Biz onların en önemlilerini zikredeceğiz.

1. Hamr (şarap) ve sarhoşluk veren her sıvı madde necistir.

Ey inananlar hamr (şarap),
kumar, dikili taşlar, şans okları hep şeytan işi birer
pisliktir.

Hz Peygamber de şöyle buyurmuştur.

Sarhoşluk veren herşey hamr'dır, her hamr da haramdır.[1]

2. Köpek ve domuz.

Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Birinizin kabından bir köpek su içerse, o kabı biri
toprak ve su ile karışık olmak üzere yedi defa yıkasın.[2]

3. Murdar olan
hayvan. .

Murdar olan hayvandan maksat, şer'î bir şekilde
kesilmeyen hay­vandır.

Leş, kan, domuz
eti, Allah'tan başkası adına boğazlanan, boğulmuş, vurul(arak öldürül)müş, yukardan
düşmüş, boynuzlanmış ve canavar
parçalayarak ölmüş olan
hayvanlar -henüz canları çıkmadan kesmeniz hariç- dikili
taşlar (^putlar) üzerine boğazlanan hayvanlar ve fal oklarıyla kısmet aramanız
size haram kılındı.

(ıMâide/3)

Onun haram olması, necis
olmasından ötürüdür. Putların adına kesi­len ve Allah'tan başkası adına kesilen
hayvanlar da murdardır, necistir ve yenilmeleri
haramdır.


Leşin Necasetinden
İstisna Edilen Şeyler





Üç şey leşin
necasetinden istisna edilmiştir:

a. İnsan ölüsü.

Andolsun biz, Ademoğullarını şerefli kıldık. (îsra/70)

İnsanı şereflendirmenin neticesi, ister ölü, ister diri
olsun insanın te­miz olmasıdır.

Nitekim Hz. Peygamber 'Sübhanallah! Mü'min necis olmaz' bu­yurmuştur.[3] '


İbn Abbas 'Müslümanın ölüsü de dirisi de necis olmaz' demiştir, b-c. Balık ve çekirge ölüsü helâldir.
Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Size iki ölü ile iki kan helâl kılındı. İki ölü, balık
ile çekirgedir. İki kan ise ciğer ve dalaktır.[4]

4. Akan kan
necistir.

İrin de akan kan hükmündedir.

De ki: 'Bana inen vahiyde (Kur'an'da), yiyen bir kimse için yiyeceği şeyden leş, akan
kan, necis olan domuz ve Allah'tan başkası adına bir
fısk olarak boğazlanan müstesna (sizin haram
kıldıklarınızdan) haram edilmiş birşey bulamıyorum.
(En'âm/145)

5. İnsan ve hayvan pisliği necistir.

Bir bedevi mecside küçük abdestini yaptığında, Hz,
Peygamber şöyle buyurmuştur:

Onun sidiği üzerine bir kova su dökün![5]
Bu hadîs, sidiğin necis olduğuna delâlet
eder.

6.
Canlı bir hayvandan kesilen parça da necistir. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Canlı bir hayvandan kesilen parça murdar olmuş
sayılır.[6]
Eti yenen hayvanların tüyleri bu haramlık hükmünden istisna edilmiştir. Nahl sûresinin 80. ayeti buna delâlet
eder.

7. Eşek ve
benzeri gibi eti yenmeyen hayvanların sütü de necistir.

Zira bu hayvanların sütü de eti gibidir. Eti necis olduğuna göre sütü de necistir.


Aynî
ve Hükmî Necaset





Aynî necaset, gözle görülen bir maddesi olan veya renk
ve koku gibi bir sıfatı olan dışkı, sidik ve kan gibi
necasetlerdir.

Hükmî necaset ise maddesinden, renginden, kokusundan
eser kal­mamış, kuruyup eserinin ortadan kalktığı necasetlerdir. Bunun misali,
el­biseye bulaştıktan sonra kuruyan sidiktir.

Mugalleze, Muhaffefe ve Mutavassıta
Necaset

Mugalleze necaset, köpek ve domuzun necasetidir. Bunlarin mugal­leze necaset
olduklarının delili onların, diğer necasetler gibi bir defa yıkanmakla
temizlenmemeleridir. Onları, biri toprak ve su ile karışık ol­mak üzere yedi
defa yıkamak gerekmektedir. Bu husus daha önce köpeğin dokunduğu şeylerin nasıl
temizlenmesi gerektiğini bildiren hadîste geçmişti. Köpekten daha pis olan domuz
da köpeğe kıyas edilmiştir.

Muhaffefe necaset ise, iki yaşını doldurmamış, sadece süt ile
besle­nen çocuğun sidiğidir. Bunun muhaffefe necaset
olduğunun delili, üze­rine su serpmenin yeterli olmasıdır. Ancak su, akmayacak
ve bütün necaseti kapsayacak şekilde serpilmelidir.[7]

Ümmü Kays, yemek yiyemeyecek kadar
küçük olan. oğlunu Hz. Peygamber'e getirdi. Çocuk,
Hz. Peygamber'in elbisesine işedi. Hz. Peygamber biraz su getirilmesini istedi. Suyu, sidiğin
bulaştığı yere dök­mekle yetindi.

Mutavassıta
necaset, insan sidiği ile hayvan
dışkısı ve kanıdır. Bunlara orta. mânâsına gelen mutavassıta sıfatının verilmesi
sudan başka birşeyle temizlenmemelerindendir. Bu
necasetin, bir yıkama ile maddesi, kokusu ve rengi giderilirse tekrar tekrar yıkamak vacib
değildir.

Enes şöyle demiştir: 'Hz.
Peygamber, def-i hacet için çöle çıktığında ona su götürüyordum, o su ile
temizleniyordu'.[8]

Hz. Ali şöyle diyor: "Ben mezisi
çok olan bir kişiydim. Bu durumu Hz. Peygamber'e
sormaktan utandığım için Mikdad b. Esved'e sormasını söyledim. Hz.
Peygamber 'Bu durumdaki kişinin abdest alması
yeterlidir' dedi[9]


Taharet'in
Çeşitleri





Daha önce de zikrettiğimiz bir hadîste Abdullah b. Mes'ud şöyle demiştir: "Hz.
Peygamber büyük abdestini yaptı. Bana üç taş getirmemi
söyledi. İki taş buldum, üçüncü bir taş bulamadığım için bir tezek götür­düm.
Hz. Peygamber taşlan aldı 'Bu necistir' diyerek tezeği attı".[10]

Yukarıda zikrettiğimiz hadîsler, bu şeylerin necis ve haram olduk­larına delâlet ederler. Zikredilmeyen şeyler de zikredilenlere kıyas
edilmiştir.


Necasetlerden Temizlenmenin Keyfiyeti





Köpek ve domuz necaseti gibi galiz necasetler, biri
toprakla karışık olmak üzere yedi defa su ile yıkamakla temizlenir. Bu
necasetlerin aynî veya hükmî, elbisede,
bedende veya mekânda
olması hükmü değiştirmez. Böyle
olduğunun delili, köpeğin dokunduğu şeyle ilgili olan ve daha önce geçen
hadîstir.

Sütten başka birşey yemeyen
çocuğun sidiğine hafif necaset denir. Bu necaset, üzerine su dökülmekle
temizlenir. Aynî, hükmî, bedende, el­bisede veya mekânda olması hükmü
değiştirmez.

İnsan ve hayvan pisliğine 'mutavassıta (orta) necaset'
denir. Bu necaset su ile temizlenir. Maddesinin, kokusunun ve renginin ortadan
kalkması gerekir. Bunun da aynî,
hükmî, elbisede, bedende veya mekânda olması hükmü
değiştirmez. Ancak kan gibi giderilmesi zor olan bir necasetin renginin kalması
zarar vermez.

Köpek ve domuz hariç diğer hayvanların derileri,
tabaklanmakla te­miz olur. Tabaklama, üzerinde kaldığı takdirde deriyi çürüten
nemin gi­derilmesidir. Bu işlem yakıcı bir kokuya sahip olan bir madde ile
yapılır. O madde deriyi öyle bir hale getirir ki suya sokulduğunda derinin
kokusu kalmaz ve çürümez. Hz. Peygamber şöyle
buyurmuştur:

Deri tabaklandığında temizlenmiş olur.[11]

Tabaklama işlemi yapıldıktan sonra, tabaklamada
kullanılan necis ilaçların derinin üzerinden
temizlenmesi vacibdir.


Affedilen Necasetler





İslâm, temizlik dinidir. Bu nedenle de nerede olursa
olsun necasetin giderilmesini ister. Elbisede, mekânda, bedende olan
necasetleri, namazın sahih olması için temizlemeyi şart koşmuştur. Aynı zamanda
İslâm dini kolaylığı da gözettiği için sıkıntıyı kaldırır. Bundan ötürü yok
edilmesi ve sakınılması zor olan bazı necasetleri, zorluk olmasın diye
affetmiştir. İslâm'ın affettiği necasetler şunlardır:

1. Kasden
bulaştırılmayan az kan, irin, pire kanı ve sivrisinek pisliği
affedilmiştir.

2. Elbise veya bedene bulaşan sidik sıçramaları,
necasetin hangi kısmından olursa olsun affedilmiştir.

3. Yaralardan çıkan kan ve irinler çok da olsa
affedilmiştir. Ancak kendi yaralarından çıkanlar kişinin kendisi için
affedilmiştir; başkasına bulaşırsa temizlenmesi gerekir. Ayrıca yaradan çıkan
kan ve irin, kasden yaranın üzerine sürülmemelidir.
Kendi normal yerinde bırakılmalıdır.

4. Harman sürmek için geme koşulan hayvanların
dışkısı da affe­dilmiştir. Sağım esnasında sütün içine düşen ve sütü bozacak
kadar çok olmayan pislikler necis değildir. Bunların
sütün içinden çıkarılması yeter­lidir.

5. Balığın suyu bozmayacak kadar olan pisliği,
Mekke hareminin, Medine'nin, Şam'daki Emevî Camii'nin
ve benzeri mekanlardaki kuş pislikleri affedilmiştir. Çünkü bu, sakınılması mümkün olmayan bir
husustur.

6. Çok olmamak şartıyla kasabın elbisesine
bulaşan necaset affe­dilmiştir.

7. Etin üzerinde kalan kan
affedilmiştir.

8. Kusup ağzı pislenen çocuğun, annesinin
memesine bulaştırdığı pislik affedilmiştir.

9. Yollarda insanın üzerine sıçrayan çamur
affedilmiştir.

10. Sinek, bal arısı ve karınca gibi akıcı kanı
olan bir hayvan sıvı bir maddeye düşüp ölür ve o sıvıyı bozmazsa, bu o sıvıyı
necis yapmaz. Ancak bunlar kasden sıvı maddelerin içine atılmamalıdır. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur:

Birinizin kabına sinek düşerse sineğin tamamını kaba
batırıp atsın! Çünkü sineğin kanadının birinde zehir, diğerinde şifa vardır.[12]

Eğer sinek içine düştüğü şeyi necis etseydi, Hz. Peygamber 'onu
kaba batır, sonra at' demezdi. Diğer küçük böceklerde sineğe kıyas
edilmiştir.

11. Meyve, peynir ve sirke gibi şeylerin içinde
oluşup. dışarıya çıkmadan ölen küçük kurtçuklar da
affedilmiştir.

12. Ateşte yanan necis
maddelerden çıkan ve elbiselere isabet eden duman az olursa affedilmiştir. Ateş
olmadan çıkan necis şeylerin buharı ise necis değildir.

13. Tuvaletten ve insanın arkasından çıkan koku
necis değildir. Sözgelimi bu kokudan bir torba
doldurulup namaz esnasında kişinin yanında bulunsa bile namazın sıhhatine zarar
gelmez.

14. Eti yenmeyen hayvanın elbiseye veya bedene
yapışan birkaç kılı affedilmiştir.

15. Farelerin
evdeki anbara bıraktıkları dışkı
affedilmiştir.

16. Peynir mayasında kullanılan öd
affedilmiştir.

17. Tezekle
yakılan tandırda pişirilen ekmek necis
değildir.

18. İşkembedeki
temizlenmesi zor olan kalıntılar affedilmiştir.

Bu gibi durumlarda genel bir kural vardır ki çıkarılması
zor olan birşeyin kalıntısı affedilir. Diğer bir genel
kaide de şudur: Eti yenmeyen hayvanın tüyleri bitişikse temizdir. Ayrılır bir
halde veya az olursa affedi­lir.

---

[1] Müslim/2003, (İbn
Ömer'den)


[2] Müslim/279; Dârekutnî,
1/65


[3] Buharî/279


[4] İbn Mâce


[5] Buharî/217; Müslim/284


[6] Hâkim, (Hadîs'in sahih olduğunu
söylemiştir).




[7] Buharî/2021; Müslim/287
-


[8] Buharî/214 - .
'


[9] Buharî/176. (Müslim'in
rivayetinde 'Tenasül uzvunu
yıkayıp abdest
almalıdır'

şeklindedir. Müslim/303)


[10] Buharî/155


[11] Müslim/366




[12] Buharî/5445, (Ebu Hüreyre'den)