Hayzla ilgili deyim ve kelimeler

Hayz: Âdet kanı demektir. Aybaşı veya regl de denir. 9 yaşındaki sağlıklı bir kızdan veya 55 yaşından küçük, tam temizlik geçmiş olan kadından gelen ve en az 3,en fazla 10 gün devam eden kana denir. Buna sahih kan da denir. Beyazdan başka her renk hayz kanıdır.

Sahih kan: Hayz olan kan.

Fâsid kan: Hayz olmayan, istihaza, yani özür olan kan. Hayz için geçersiz olan kan.

İstihaza: Yeni başlayan için 10 günden çok sürüp de, on günden fazla gelen ve yeni olmayanlarda 10 günü aştığında, âdetten sonraki günlerde gelmiş olan kana denir. Gebe, ayise ve 9 yaşından küçük kızlardan gelen kanlar istihazadır. Geçersiz kan olan istihazaya fâsid kan da denir. İstihazalıya müstehaza [özürlü] denir. İstihazalı iken her ibadet yapılır.

Özür: Hayz olmayan istihaza kanı. Bu kadın, Kur’an okur, her ibadeti yapar.

Sahih temizlik: Âdetten sonra başlayan 15 veya daha çok gün içinde hiç kan görülmeyen, öncesi ve sonrası hayz günleri olan temiz günlere denir. Buna Tam temizlik de denir.

Tam temizlik: Sahih temizlik.

Fâsid temizlik: 15 veya daha çok temiz günden önce veya sonra yahut iki sahih temizlik arasında fâsid kan olan günlerdir. 15 günden az olan kansız günlere de fâsid temizlik denir.

Âdet zamanı: En az 3, en fazla 10 gün süren hayz kanının, görüldüğü andan kesildiği güne kadar olan gün sayısına denir.

Ay: Âdette bir ay, bir hayz başından, ikinci hayz başına kadar geçen zamandır. Âdeti en az 3 gün, temizliği de en az 15 gün olan kadının ayı, 18 gündür, daha az olamaz. Fakat fazlasının bir sınırı yoktur. Mesela 40, 60, 70 gün veya daha fazla olabilir.

İstimrar: Her gün akan kan. Bunun âdet kadarı hayz, geri kalan istihazadır.

Nifas: Doğumdan sonra gelen kan. Hanefi-Hanbeli’de azami 40, Şafii-Maliki’de 60 gündür.

Kürsüf: Akıntı için kadınların çamaşırlarına koyduğu pamuk, bez veya ped.

Cima: Karı kocanın cinsel ilişkisi. Buna vaty de denir.

Ayise: Hayzdan kesilmiş, yaşlı kadın demektir. Ayise yaşı, Hanbeli’de 50, Hanefi’de 55, Şafii’de 60, Maliki’de 70 tir. Bu yaşlardan sonra gelen kan, hayz olmaz, istihaza olur.

İddet: Boşanan veya kocası ölen kadının evlenmesi haram olan zamandır. Bu, Hanefi ve Hanbeli’de ilk temizlik başından, 3. hayzın sonuna kadar olan zamandır. Şafii ve Maliki’de, 3 temizlik geçinceye kadardır. Hayz görmeyende, iddet süresi, talâk [boşanma] için 3 ay, ölüm için 4 ay 10 gündür. Hamilede iddet süresi, doğum yapana kadardır.

Nokta: Bilindiği gibi, rakamlardan sonra gelen nokta (.) inci, üncü anlamına gelir. Mesela 2. [ikinci], 3. [üçüncü], 9. [dokuzuncu] gibi.