FIL VAKASI (EBABIL KUSLARI)
Kâbe'yi yikmak üzere büyük bir orduyla gelen Yemen valisi Ebrehe'nin ordusuna saldiran kuslar.
Ebâbil, Arapça'da "bölükler, sürü, sürüler" demektir. Kelime, Kur'ân-i
Kerim'de Fil sûresinin üçüncü âyetinde geçmektedir. Fil sûresinde olay
söyle anlatilmaktadir: "Görmedin mi Rabbin fil sahiplerine ne yapti?
Onlarin tuzaklarini bosa çikarmadi mi? Üstlerine sürü sürü kuslar
gönderdi. Onlara çamurdan sertlesmis taslar atiyorlardi. Nihâyet onlari
yenilmis ekin yapragi gibi yapti." (el-Fil, 1I5/1-5).
Bu olay Hz. Peygamber'in dogdugu yil olmus ve orduda bulunan
fil/fillerden dolayi Araplar arasinda "Fil Vak'asi", geçtigi yil ise
"Fil Yili" olarak meshur olmustur. Olay kaynaklarda söyle
zikredilmektedir:
Habesistan Krali Necâsi Ashame'nin, Yemen'e hükümdar tâyin ettigi
Ebrehe b. Sabbah el-Esrem, Mekke'ye giden kervan ve Kâbe
ziyaretçilerini çekmek ve San'a sehrini ticaret merkezi haline getirmek
üzere burada Kulleys veya Kalis denilen bir tapinak (kilise) yaptirdi.
Ancak tapinaga gelen olmadigi gibi Fukaym kabilesine mensup bir Arap
veya bir grup Arap kiliseye girerek pislediler. Bunu ögrenen Ebrehe çok
kizdi ve Kâbe'yi yikacagina yemin etti. Büyük bir ordu ve gayet iri
cüsseli "Mamud" adli fili önde oldugu halde Mekke'ye yöneldi. M.S. 57I
veya 571 yilinda altmis bin asker ve on yahut dokuz fille yola çikti.
(Ibnü'l-Esir, el-Kâmil fi't Târih, Nsr: Tornberg, Beyrut 1965, I, 442).
Ebrehe yolda Yemen krali Zû Neferi bozguna ugratti, ardindan
Has'amlilari yendi ve bunlarin Nufeyl b. Nubeyb adindaki liderinin
hayatini bagislayarak kendisine Mekke'ye gidiste rehber yapti.
Taif'teyken Sakif'liler tanrilari Lât'i korumak ugruna Ebrehe ile
isbirligine yanasip Ebû Regal'i ona rehber olarak verdiler. Ebrehe'nin
fillerin destegindeki muazzam ordusunun karsisinda hiçbir ordu
dayanamadi ve Kureys'liler bu gelise bakarak Kâbe'nin yikilacagina
kesin olarak inanmaya basladilar.
Abdülmuttalibin Ebrehe ile Görüsmesi
Mekke yakininda Mugammes denilen yerde Ebrehe ordusu çadirlarini kurdu
ve çevredeki Mekke'lilere âit develeri yagmaladilar. Burada, Ebû Regal
öldü. Develerin içinde Abdülmuttalib'in de iki yüz devesi vardi.
Ebrehe'nin elçisi Hinata el-Himyeri Mekke'ye giderek Kureys'lilerin
ileri gelenleriyle görüstü ve "Kâbe'yi tavaf etmeyi biraktiklari
takdirde onlara saldirmayacaklarini" söyledi. Onlara sadece Kâbe'yi
yikmak için geldiklerini, kendileri ile savasmayacaklarini bildirdi
(Ibnü'l-Esir, a.g.e., s.443).
Abdülmuttalib, "Biz onunla savasmak istemiyoruz, buna gücümüz de
yetmez. Orasi Beytullah'tir, eger korursa O (Allah) Harem'i korur"
dedi; develerini görüsmek üzere Ebrehe'nin yanina vardi.
Abdülmuttalib'e iyi davranan ve önce onu takdirle karsilayan Ebrehe,
Abdülmuttalib develerini isteyince söyle dedi: "Seni ilk gördügümde
gözüme büyük bir sahsiyet olarak görünmüstün. Ama sen Kâbe'nin
korunmasini isteyecegin yerde develerinin pesine düsünce gözümden
düstün." Abdülmuttalib, "Ben develerin sahibiyim. Kâbe'nin de sahibi
var, O onu korur" dedi.
Abdülmuttalib develerini alip Kureys'lilerin yanina döndü, onlara olup
biteni anlatti ve hepsi, muhtemel bir katliâma karsi Mekke'den ayrilip
daglara çekildiler.
Fillerin Yere Cökmesi
Sabaha karsi Ebrehe, Mekke'ye ilerledi. Mamud denilen büyük fil, sehre
yaklâsinca yere çöküverdi; kalkmasi için çok ugrastiklari halde
kalkmadi. Öteki fillerin de, Kâbe yönünde sürüldüklerinde yere
çöktükleri, baska bir yöne yöneltildiklerinde kosarak kaçmaya
çalistiklari görüldü. Bu mucizeyi olayin sihhati Hz. Peygamber (Selamun
Aleykum.s.)'in Kusva adli devesinin Mekke yakinlarinda çökmesi
olayinda, Nebi (Selamun Aleykum.s.)'in söyledigi sözlerle sâbit
olmustur: Devesi çökünce Rasûlullah'in ashâbi, "Deve çöktü" dediginde,
Rasûlullah; "Hayir, Kusva çökmedi, yalniz onu 'Fili engelleyen'
engelledi" buyurmustur. Buhâri ve Müslim'de, Rasûlullah (Selamun
Aleykum.s.)'in Mekke'nin fethi günü söyle dedigi nakledilmektedir:
"Yüce Allah filleri Mekke'ye girmekten alikoydu. Ama Rasûlünü ve
mü'minleri oraya gönderdi. Dün oldugu gibi bugün de oranin hürmeti iâde
olmustur. Dikkat edin, hazir olan olmayana bildirsin. "
Kuslarn Ebrehe Ordusuna Saldirmasi
Ebrehe ordusu Mekke'ye girerken deniz tarafindan, dahâ önce o bölgede
hiç görülmemis, kirlangica benzer kus sürüleri bir anda ortaya çikarak
Ebrehe ordusuna saldirdilar. Gaga ve pençelerinde tasidiklari taslari
ve çamurdan balçiklari askerlerin üzerine biraktiklarinda onlar,
kurumus, paramparça olmus agaç yapraklari gibi dagildilar. Rehberleri
Nufeyl kaçti, askerler kus saldirisinda telef olup feci sekilde
öldüler; yolda kalanlar, geriye dönenler de helâk oldular. Mekke'liler
bu mucizeyi daglardan seyrederken Allah'in irâdesi karsisinda hayret ve
dehset içindeydiler. Ebrehe, bu saldirida etleri parçalanmis, çürümüs
halde San'aya dönerken, Hasm kabilesinin yasadigi bölgede gögsü ikiye
yarilarak acikli sekilde öldü (Kadi Beydâvî, Envârü't-Tenzil, Fil
Sûresi tefsiri).
Kuslar ve attiklari taslar hakkinda çesitli rivâyetler vardir. Bu olay
Rasûlullah'in dünyaya geldigi yilda vukû buldugundan, Peygamberimizin
ilk mucizelerinden sayilmistir. Muhammed b. Ishak ve Ikrime o yil çiçek
hastaliginin Mekke'de yayginlastigini söylemislerdir. Muhammed Abduh
(v. 19I5) bu rivâyetlerden hareketle Kur'ân'da geçen "Tayran Ebâbile"
ifâdesiyle kastedilenin "sinekler" oldugunu ayaklarinda salgin hastalik
mikrobu tasiyan sinek sürülerini Allah'in, Ebrehe ordusuna musallat
kildigini belirtmektedir. Yeryüzünün en ihtisamli ordusu ve hayvanlari
(filleri) ile gelen Ebrehe ve ordusunu Allah, bir ibret olsun diye
gözle görülemeyen küçük canlilarla mikroplarla helâk etmistir. Bu
görüsü yukarida zikrettigimiz gibi daha önce ilk siyercilerden Muhammed
b. Ishak da kaydetmistir.
Bu tefsirde önemli olan husus; Muhammed Abduh, Resid Riza, ve diger
bazi müfessirlerin, Allah'in, olaganüstü, fevkalâde, harikulâde
mucizesi ile bu Allah düsmani orduyu helâk edisini dile getirmeleridir.
Tefsirlerde kuslarin mâhiyeti hakkinda degisik görüsler bulunmaktadir.
Ibn Abbas ile Dahhak, Ebâbil'i "birbiri arkasindan gelenler" diye
yorumlamislardir. Hasan-i Basri ile Katâde, "çok" mânâsina; Ibn Zeyd
"çesitli, sagdan soldan gelenler" mânâsina; Mücâhid, "toplu halde arka
arkaya gelen" mânâsina geldigini söylemislerdir. Kuslarin, bölük bölük,
karisik türde olduklari anlasilmaktadir. Rivâyetlerde kuslar;
kirlangica, keklige, sigirciga, yarasaya, hatta "zümrüdü anka"ya
benzetilmektedir .
"Siccil" kelimesi, tas ve çamur demektir. Yahut, çamurla sivanmis tas
anlamina gelir. "Asf" kelimesi, agaç yapragi anlamina gelir.
Haserelerin agaç yapragini yiyip ufalttiklarinda yaprak yenik yenik
hale gelir ki, sûrede anlatilmak istenen budur.
Sûrenin anlami; Allah'in, Kâbe'nin müdafaasini müsriklere
birakmadigini, saldirganlari alisilmadik sekilde helâk ettigini bize
anlatmaktadir.
Olayin Gerceklestigi Yer
Fil olayi, Müzdelife ve Mina arasindaki Muhassab vadisi arasinda
bulunan Muassib'da meydana gelmistir. Müslim ile Ebû Dâvûd, Câbir'den
rivâyetle onun söyle dedigini yazarlar: "Rasûlullah Müzdelife'den
Mina'ya hareket ettigi zaman Muassib vadisin de hizlanmisti." Imam
Nevevî bunu söyle izah etmistir: "Ashâb-i Fil olayi burada cereyan
etmistir. Onun için, sünnet olan, hacilarin buradan hizla geçmesidir"
(Mevdûdî, Tefhimul Kur'an Trc: Muhammed Han Kayani ve digerleri,
Istanbul 1988, VII, 238)
Imam Mâlik de Hz. Peygamber'den, "Müzdelife durma yeridir, ama Muassib vadisinde durulmamalidir" hadisini nakleder.
Müsrik Kureyslileri bu olay o kadar etkilemistir ki, üç yüz altmistan
fazla Kâbe putunu unutup yedi yahut on sene Allah'a tapmislardir. Fil
sûresin de Allah, Ashâb-i Fil'in aci âkibetinin fecâatine sadece ana
hatlariyla deginmis ve müsriklere, Hz. Muhammed (Selamun Aleykum.s.)'in
dâvetine karsi çiktiklarinda, onlarin baslarina gelebilecek acikli
azabi hatirlatmistir.
Kaynak: Islam tarihi
Konu: FIL VAKASI (EBABIL KUSLARI) 
25.08.08 11:14
