Niyetsiz oruç olmaz

Sual: (Hilali gözetlemekle ilgili 20 yıllık birikimim olduğu için iyi bilirim. Suudiler, hilalin görülmesini esas alıp, hesapla hareket ediyorlar. Türkiye ise hesaba dayanıyor; ama rüyetle hareket ediyor. Her ikisi de yanlıştır. Cumartesi kavuşum olursa, Ramazan Pazar günü başlar) deniyor. Doğru mu?

CEVAP

70 yaşındayım, 40 yıllık birikimim var. Buna rağmen, (Bu konuyu en iyi ben bilirim) demek yanlış olur. Bir konuda çok çalışmak, yaşlı olmak, muhakkak doğruyu bilmek anlamına gelmez. Diyanetinki hesap olarak doğruysa da, önceden ilan etmeleri yanlış olur. Şöyle denirse doğru olur:

(Hesaba göre, kavuşum şu gün şu saat olacak, ertesi günü hilal şu ülkenin şu şehrinden veya şu şehirlerden görünecektir. Dinimize göre hilalin doğması değil, görünmesi şarttır. Eğer dünyanın herhangi bir yerinden hilal görülmezse, Ramazan o gün değil, bir sonraki gün başlar.)

Genelde dünyanın herhangi bir yerinden görülebildiği için hesaplar doğru çıkmaktadır.


Sual: Gece vardiyasında çalışıyorum. Ramazan orucuna niyet etmeyi unutup yattım. Uyandığımda öğle ezanları okunuyordu. Artık niyet edilmez dediler. Ben de belki bir çaresi vardır diye akşama kadar bir şey yiyip içmedim. Oruçlu gibi durdum. Bu orucu kaza etmem gerekir mi?

CEVAP

Niyetsiz oruç sahih olmaz. Ancak böyle istisnai durumlarda, ibadeti kurtarmak için, zayıf da olsa başka kavil veya diğer hak mezheplerde bir çaresi varsa, o taklit edilerek ibadet kurtarılır. Bu hususta zayıf da olsa bir kavil vardır. Hanefi imamlarından İmam-ı Züfer’e göre, orucunuz sahihtir. Bu imama göre, niyet unutulmuşsa veya herhangi bir sebeple niyet edilmemişse, o gün orucu bozan bir şey de yapılmadıysa oruç tutulmuş olur. Böyle zaruri durumlarda İmam-ı Züfer’in kavliyle amel etmek caiz olur.






70 yıllık birikimi olan merhum hocamız, muteber kitaplardan alarak, aşağıdaki hususları bildiriyor:

Merakıl-felah’daki hadis-i şerifte, (Ayı görünce oruç tutun! Tekrar görünce, orucu bırakın!) buyuruldu. Bu emre göre, Ramazan ayı, hilalin görülmesiyle başlar. Hilali görmeden önce yapılan hesapla, takvimle başlamanın caiz olmadığını, İbni Abidin, Eşiat-ül-lemeat ve Nimet-i islam’da bildirilmiştir. T. Muhammed ibni Dakik diyor ki: İctima-ı neyyireyn’den 1–2 gün geçmeden, hilal hiç görülemez.

Şaban’ın 29. günü, güneş battıktan sonra, hilali aramak gerekir, görülmezse Şaban ayını 30’a tamamlamak lazımdır. Bulutlu havada hilali bir âdil Müslümanın gördüm demesiyle, açık havadaysa, çok kimsenin söylemesiyle, kadı Ramazan olduğunu ilan eder. Kadı bulunmayan yerlerde, bir âdil Müslümanın hilali gördüm demesiyle Ramazan, iki âdil kişinin gördüm demeleriyle bayram olur. Ramazana ve bayrama takvimle, hesapla başlamanın caiz olmadığı Hindiyye’de de yazılıdır.

Hilali görmekle Ramazanın başlaması, hesapla anlaşılandan bir gün sonra olabilir. Bu hesaplar, kameri ayın başladığı vakti bulmak için değildir. Hilalin görülebileceği geceyi anlamak içindir. İmam-ı Sübki de böyle buyurdu. İmamın sözünü tersine çevirenlere aldanmamalı. (Tahtavi ve Şernblali)

İbni Abidin hazretleri buyuruyor ki: (Ramazanın ilk gününü anlamakta takvimlere güvenilmemeli; çünkü oruç, gökte yeni ayı görmekle farz olur. Resulullah, (Hilali görünce oruca başlayın!) buyurdu. Hâlbuki hilalin doğması, görmekle değil hesapladır ve hesap sahih olup, hilal, hesabın bildirdiği gecede doğar; fakat o gece görülmeyip, bir gece sonra görülebilir ve oruca, hilalin doğduğu gece değil, görüldüğü gece başlanır. Çünkü İslamiyet böyle emretmiştir.) [S. Ebediyye]